Aygırların spermlerini donduruyorlar

Yarış atı yetiştiriciliği ile bilinen Malatya'daki Sultansuyu Tarım İşletmesi'nde Arap atlarının nesli, aygırların spermlerinin dondurulması yöntemiyle gerçekleştirilen suni tohumlamayla korunuyor.

Sultansuyu Tarım İşletmesi Müdürü Ahmet Baş, sadece safkan Arap atı yetiştiriciliği yapılan tesislerde, çok iyi bir aygırın spermini uzun süre saklayarak, belirli dönemlerde kısrakların döllenmesini sağladıklarını söyledi.

At yetiştiriciliğinde iki tür teknik uygulandığını, bu tekniklerden birinin tabi aşım diğerinin ise suni tohumlama olduğunu kaydeden Baş, son dönemde Bursa Karacabey Tarım İşletmesi ile Malatya'daki tesislerde sperm dondurma ünitelerinin açıldığını belirterek, ''Bu ünitelerde aygırların spermleri donduruluyor. Bir aygıra çok kısrak çıktığında, o aygırın dondurulmuş spermini laboratuvardan alarak suni tohumlama yapabiliyoruz'' dedi.

4 kısrak dölleniyor

Sultansuyu'nda kimi zaman günde 1 aygıra 4 kısrak tohumlaması yapılması gerektiğini ifade eden Baş, ''4 kısrağa aynı anda aşım yapılması mümkün olmadığı için o aygırdan hemen sperm alınıyor. Spermler taze bir şekilde 4'e bölünüyor. Bir takım işlemlerden geçirilen spermler kontrolleri yapıldıktan sonra sulandırılıp, eksi 196 derecede dondurularak muhafaza ediliyor. Daha sonra kısraklar bu yöntemle dölleniyor'' diye konuştu.

Spermlerin uzun yıllar dondurularak saklanabileceğini dile getiren Baş, şunları anlattı:

''Çok iyi bir aygırın spermi uzun süre muhafaza edilerek, yıllar içerisinde kısraklara suni tohumlama yapılıyor. İyi aygırların ölümü durumunda bu teknik büyük bir imkan sağlıyor. Şu anda elimizde bu yöntemin uygulandığı 13 Arap atı var. Bir aygırın 4-5 kısrağının aynı günde tohumlaması mümkün değil. Bu nedenle, dondurulmuş spermlerini kullanıyoruz. Kısrağın ne zaman aşıma geleceği belli olmuyor. Bazen aynı gün 5 tane kısrak aşıma gelebiliyor. Kısrakların aşımları 1 yıl önceden programlandığı için de taze ya da dondurulmuş spermleri çok faydalı oluyor.''

80 tay doğuyor

İşletme Müdürü Ahmet Baş, yıl içerisinde 80 tay doğumu gerçekleştirildiğini belirterek, bunların yarısının erkek, diğer yarısının da dişi olduğunu hatırlatarak, şöyle devam etti:

''Bu doğan tayların bir sonraki sene yaklaşık 70 tanesi satışa sunuluyor. Geriye kalan 10 tane tay, yetiştirme tayları dediğimiz yedek olarak tutuluyor. Tayların büyük bölümünü bir yaşında, gelecek vaat edeceğini düşündüklerinizi de ertesi yıl satıyoruz. Bu şekilde bir zincir kuruluyor. Elimizde anaç dediğimiz 100 kısrak var. Bunlar her sene şubat ayının 15'inden Mayıs ayının 15'ine kadar tohumlanarak gebe bırakılıyor. Bu hayvanlar ertesi sene doğum yapıyor. Doğan 80 tay, muhtelif aşamalardan geçiyor. Bunların içerisinden dişi olanlardan 5-10 tanesini kendi kadromuza katarak damızlık olarak ayırıyoruz. Geri kalanlarını ise satıyoruz.''

Sultansuyu Tarım İşletmesi'nde her yıl açık artırmayla satışa sunulan safkan Arap taylarından binlerce liralık gelir elde ediliyor.