Akaryakıtta zammın ölçüsü kaçtı
Abone olAkaryatık fiyatları son bir yılda yüzde 38'lere varan artışa sebep oldu. Zam oranların bu ölçüde gerçekleşmesinde en büyük etken özel tüketim vergisi artışları oldu.
Türkiye’deki akaryakıt fiyatları son bir yılda YTL bazında yüzde
35-38, dolar bzında ise yüzde 49-61 oranları arazında zamlanırken,
zam oranlarının bu ölçüde yüksek gerçekleşmesinde en büyük etken
özel tüketim vergisi artışları oldu.
ANKA’nın, 2004 yılı Haziran ayı için Akaryakıt Dağıtım Derneği
(ADER), bu yıl için de EPDK’nın akaryakıt dağıtımında en fazla paya
sahip bulunan sekiz firmanın fiyatlarından hesapladığı ortalama
fiyatları esas alarak yaptığı hesaplamaya göre, akaryakıt
fiyatlarına YTL bazında son bir yılda yapılan zam oranlarının
18.8-27 panlık kısmı veri artışlarından, geri kalan kısmı ise ham
petrol fiyatları ve diğer unsurlardaki artıştan oluştu.
25 Haziran ayı itibariyle son bir yılda, Türkiye’de kurşunsuz
benzin fiyatları yüzde 37.9, motorin fiyatı yüzde 46.5, süper
benzin fiyatı yüzde 35.2, gazyağı fiyatı iseyüzde 38.2 oranında
artış kaydetti.
Geçen yıl haziranda 1.89 YTL olan kurşunsuz benzinin pompa fiyatı
bu yıl 2.60 YTL’ye, süper benzin fiyatı 1.89 YTL’den 2.55 YTL’ye,
motorin fiyatı 1.47 YTL’den 1.15 YTL’ye, gazyaıı fiyatı da 1.32
YTL’den 1.83 YTL’ye çıktı.
VERGİ ARTIŞLARININ ZAM İÇERİSİNDEKİ PAYI
Akaryakıtta yeni bir fiyatlama sistemine geçildiği bu yıl başından
bu yana akaryakıtan alınan özel tüketim vergisi oranlarında artış
ya da indirim yönünde bir değişiklik yapmayan hükümet, 2004 yılında
bütçe vergi geliri hedeflerini yakalayabilmek için ÖTV tutarlarında
önemli artışlar yapmıştı. Bu artışlar da akaryakıt fiyatlarının
bugünkü seviyeyi bulmasında büyük rol oynadı.
25 Haziran 2005’te geçerli olan akaryakıt fiyatları içerisindeki
vergilerle şu andaki fiyatlar içerisindeki vergiler
karşılaştırıldığında, bu dönemde kurşunsuz benzin fiyatında 72
YKr’lik (720 bin lira), süper benzinde 66 (660 bin lira) YKr’lik,
motorinde 68 YKr’lik (680 bin lira), gazyağında 50 YKr’lik (500 bin
lira) artış yaşandı.
Kurşunsuz ve süper benzin fiyatındaki artışın 51 YKr’si,
motorindeki artışın 24 YKr’si, gazyağındaki artışın da 24 YKr’si bu
ürünler üzerinden alınan özel tüketim vergisindeki artıştan
kaynaklandı. TÜPRAŞ uluslararası ham petrol fiyatlarındaki
değişimleri dikkate alarak yaptığı zamların pompa fiyatlarındaki
artışa katkısı ise kurşunsuz ve süper enzinde benzinde 10 YKr. (100
bin lira), motorin ve gazyağında ise 20 YKr. oldu. Fiyatlardaki
diğer artışlar ise akaryakıtın rafineriden çıkarak tüketiciye
ulaşıncaya kadar geçen süreçteki bayi karı, taşıma ve benzeri
maliyet artışlarından kaynaklandı.
Yapılan hesaplamaya göre, son bir yılda kurşunsuz benzine yapılan
yüzde 37.9 zammın 27.1 puanlık kısmı 25 Haziran 2005’ten sonra özel
tüketim vergisi tutarlarında yapılan artıştan kaynaklandı. Vergi
artışı süper benzine gelen yüzde 35.2 oranındaki zammın 26.8
puanını, gazyağına gelen yüzde 38.2’lik zammın 18.8 puanını,
motorine gelen yüzde 46.5 oranındaki zammın ise 16.1 puanı
oluşturdu.
ALTI AYLIK ARTIŞLAR
Bu arada akaryakıt fiyatlarına yeni fiyatlama yöntemine geçildikten
sonra yapılan zam oranları ise kurşunsuz benzinde yüzde 13.2, süper
benzinde yüzde 11, motorinde yüzde 15 ve gazyağında yüzde 13.4
oldu. 2004 yılında özel tüketim vergisi tutarlarını artıran hükümet
bu yıl ise ÖTV tutarlarında herhangi bir değişiklik yapmayarak, ham
petrol fiyatlarındaki artışın ya da azalışın doğrudan fiyatlara
yansıtılması yöntemini seçti. Bu nedenle de bu yılın ilk altı aylık
dönemindeki zamlara vergi artışının katkısı olmadı.
Hükümetin, Bakanlar Kurulu kararıyla akaryakıttan alınan ÖTV’yi
aşağı çekerek ham petrol fiyatlarındaki artışın akaryakıt pompa
fiyatlarına, diğer bir ifadeyle tüketiciye yansımasını önleme
olanağı bulunuyor.
DOLAR BAZINDAKİ ARTIŞ DAHA YÜKSEK
Bu arada Türkiye’de akaryakıt fiyatlarına son bir yılda yapılan
zam, dolar bazında ise yüzde 49-61.4 oranları arasında değişti. Hem
akaryakıta yapılan yüksek zamlar hem de dolar kurunun bu dönemde
1.4842’den 1.3466’ya gerilemesi Türkiye’de benzin fiyatlarını 2
dolar sınırına getirdi. 25 Haziran 2004 itibariyle 1.27 dolar olan
kurşunsuz benzin geçen hafta yapılan son zamla birlikte 1.93
dolara, 1.27 dolar olan süper benzin 1.90 dolara, 99 cent olan
motorin 1.60 dolara ve 89 sent olan gazyağı fiyatı da 1.36 dolara
çıktı. 98 Oktan kurşusnuz benzin fiyatı ise bu dönemde 1.37
dolardan 2.07 dolara yükseldi. Dolar bazında fiyat artışları
kurşunsuz benzinde yüzde 52, motorinde yüzde 61.4, süper benzinde
yüzde 49, gazyağında yüzde 52.3 oldu.
Kaynak: