Adnan Menderes'in idam edildiği kara gün: 17 Eylül
Siyasi iradenin temsilcisi, ülkenin Başbakanı Adnan Menderes; darbeci askerler tarafından küçük düşürülmüş, işkence görmüş ve idam edilmişti.
Bugün, Türkiye'nin tarihine kara bir leke olarak yazılan günün yıldönümü: Başbakan Adnan Menderes'in idam edildiği gün. Seçimlerde yüzde 48 gibi bir oy olarak 424 milletvekili sandalyesiyle CHP'yi 3'e katlayan Adnan Menderes, halkın ezici çoğunluğunun oylarıyla Başbakan olmuştu.
Darbeyle yönetime el koydular, başkanı idam
ettiler
Türk milletinin siyasi tercihlerini hiçe sayan, küçümseyen ve
küstahça onlara kimi seçmeleri gerektiğini bildirmeye çalışan
darbeciler yönetime zorla el koymuş ve Başbakan Menderes'i uydurma
bir mahkemede yargılatarak idam etmişlerdi.
İdam edilişinin 55. yılında darbecilerin Menderes ailesine yaptığı bir ahlaksızca hareketi daha hatırlatma gereği duyduk.
Kapıya iki kağıt astılar, celladın parasını bile aileye ödettiler
Menderes idam edildikten bir gün sonra, evinin kapısına iki kağıt asılmıştı. Kağıtlardan birinde Menderes'in neden asıldığı açıklanırken, diğerinde ise cellada ödenen para miktarı yazılıydı. Aile, cellada verilen parayı devlete ödemişti.
Türk siyasi tarihinin en yüksek oy oranı
Menderes başkanlığındaki DP, 2 Mayıs 1954 tarihinde yapılan
seçimlerde de büyük bir zafer kazandı. Oyların yüzde 57,6'sını
alarak iktidarını tek başına devam ettirdi. Bu, Türkiye tarihinde
demokratik bir seçimde bir siyasi parti tarafından ulaşılan en
yüksek orandı ve bir daha da bu orana ulaşılamadı.
Darbe dönemi
1955'ten sonraki ekonomik daralma ve siyasette yaşanan kamplaşma
gerekçeleri 27 Mayıs askeri darbesinin alt yapısını oluşturdu. 27
Mayıs 1960 sabaha karşı saat 4'te radyoda Kurmay Albay Alparslan
Türkeş TSK olarak yönetime el koyduklarını belirtti ve askeri
darbenin sebeplerini bir radyo bildirisi ile halka duyurdu.
Menderes ise 27 Mayıs 1960 günü Kütahya'da Albay Muhsin Batur
tarafından gözaltına alınarak Ankara'ya götürüldü. Daha sonra da ve
diğer tutuklu DP üyeleri ile Yassıada'da hapsedildi. Darbeci
subaylar ise Cemal Gürsel başkanlığında kurulan Milli Birlik
Komitesi ve kurucu meclis ile beraber ülke yönetimini devraldı.
Menderes ve diğer DP üyeleri ise bulundukları Yassıada'da kurulan
Yüksek Adalet Divanı tarafından yargılanmaya başladı. Yapılan
oturumlar her gece radyoda Yassıada Saati programında halka
duyuruluyordu. 9 Temmuz 1961 tarihinde Anayasa Komisyonu'nun
hazırladığı yeni anayasa için yapılan halk oylaması ile yüzde 61,7
oy oranı ile kabul edilerek yürürlüğe girdi.
3 davada yargılandı
27 Mayıs darbesini yapan cuntacıların özel olarak kurdukları
mahkeme olan Yüksek Adalet Divanı'nda 13 davadan yargılanan
Menderes, Bebek Davası dışındaki bütün davalardan suçlu bulundu.
Mahkeme, 9 ay 27 gün süren yargılama süreci sonunda aralarında
Menderes'in de 14 kişinin idamına, 31 kişinin de ömür boyu hapse
mahkum edilmesine karar verdi. Geri kalan 418 sanığa ise 6 ay ile
20 yıl arasında değişen hapis cezaları veya beraat kararı verildi.
Cemal Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi; Celâl Bayar,
Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu dışındakilerin
idam cezasını affetti. Celal Bayar'ın cezası yaş haddi nedeniyle
ömür boyu hapse çevrildi. Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan, 16
Eylül 1961 tarihinde sabaha karşı idam edildi.
Menderes ise 17 Eylül 1961'de sağlık muayenesini yapan doktor heyetinden "sağlam" raporu alınmasının ardından, İmralı Adası'na götürüldü İlk durak, komutanın odası oldu. İdam kararı yüzüne okundu. Menderes’in dilinden “Allah milletimize zeval vermesin” cümlesi döküldü. İdam sehpasına gitmeden önce din görevlisi ile birkaç dakika konuştu. Ardından beyaz gömlek giydirildi.
Milletime ebedi saadetlre dilerim
"Hayata veda etmek üzere olduğum şu anda devletim ve milletime
ebedi saadetler dilerim. Bu anda karımı ve çocuklarımı şefkatle
anıyorum..." Menderes, saat 13.21'de İmralı Adası'nda idam
edildi.