72 saatlik elektrik kesintisi sanayicileri şoka soktu son dakika haber verildi herkes panikte
Abone olTürkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) sanayiciye elektrik kısıtlaması uygulayabileceğini açıkladı. Bazı sanayi bölgeleri kesintinin ardışık günlerde yapılması ve bu günlerde işçilerinin yıllık izin kullanmasını sağladı. Enerji yoğun sektörler fırınlarını durdurmamak için muafiyet istedi.
Geçen hafta sonu BOTAŞ’ın doğalgaz kısıtlamasını duyurmasının
hemen ardından Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) de sanayiciye
elektrik kısıtlaması uygulayabileceğini açıkladı.
Cumartesi günü uygulamanın ilk adımı sanayi bölgelerinin tek tek TEİAŞ tarafından aranmasıyla atıldı. Sanayiciye yazılı bir belge yollanmazken, 72 saatlik kesintiye uymayacaklar için “cezai müeyyidesi olacak” denildi. Dünya gazetesi, sanayici kesiminin sesine kulak verdi ve açıklamaları okurlarına aktardı.
Aydınlatma ve ısıtma için enerjiye izin
Alınan kararla tüm OSB’lerde aydınlatma ve ısınma amaçlı
kullanılabilecek kadar enerji çekimine izin verildi. Belirlenen
günlerde belirlenen rakamın üzerinde enerji çeken bölgelerin
enerjisi TEİAŞ tarafından kesilecek ve cezai yaptırım
uygulanacak.
3 saatlik kritik zirve
Enerji kesintileri nedeniyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih
Dönmez ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, OSB
başkanları, TOBB sektör meclis başkanları, oda başkanları, ASKON,
MÜSİAD, TİM Genel Başkanları, BOTAŞ ve TEİAŞ’ın üst düzey
yöneticilerinin katıldığı online toplantı düzenledi.
Dün akşam 3 saati aşan online toplantıda seramikten cama, süt
ürünlerinden sağlığa kadar birçok sektör temsilcisi pozitif
ayrımcılık talebinde bulundu ve kesintilerin ne kadar süreceği ve
takvim ile ilgili bilgi talep etti.
DÜNYA'nın edindiği bilgilere göre kesintilerin ne kadar süreceği ile ilgili belirsizlik devam ederken kritik sektörlere ise sınırlı miktarda enerji verilebileceği ancak her hangi bir sektöre pozitif bir ayrımcılık uygulanamayacağı belirtildi. İran tarafı ile görüşmelerin yoğun bir şekilde devam ettiği belirtilirken, hali hazırda stok miktarının ise kullanımın yüzde 20’si kadar olduğu ancak bu miktarın devreye alınmasının ise bir takım gaz bağlantıları nedeni ile çok kolay olmadığı ifade edildi.
Sanayici ne diyor?
İlk kez bu kadar kapsamlı bir kesintiyle karşılaşıyoruz.
Şoktayız.
Hammadde fiyatlarındaki artış, döviz kurları, enerji zamları derken
kesintiler geldi. Sanayici olarak darbe üstüne darbe yiyoruz.
Üretim ve ihracatın geleceği için enerji arz güvenliği bir an önce
sağlanmalı.
Acaba rakibim gazını kısacak mı, nasıl rekabet edeceğim…
80 dağıtım şirketi var, onlar OSB’lere nasıl ceza kesecek. Bu
cezalar OSB yönetimleri tarafından nasıl tesislere
bildirilecek.
Yabancı ortağım huzursuz oluyor, yabancı yatırımcı nasıl
gelecek…
Kesinti, arz güvenliğini gündeme getirdi
● Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, “Enerji ile ilgili
kararlar alınırken, her sanayi kuruluşunun ihtiyaçlarının farklı
olduğu göz önünde bulundurulmalı. Bazı işletmelerde üretim
planlaması yapılarak kısıtlama uygulanabilir olsa da üretim
prosesleri gereği haddane, ark ocağı, ergitme fırınları gibi
sürekli enerji ihtiyacı olan sanayi tesislerinde kısıtlama
olmamalı. Sanayi kuruluşlarımızın kapasite ve üretim ivmelerini
yavaşlatacak bu karar, ihracatımızı da olumsuz etkileyecektir. Bu
sebeplerle arz kanallarından kaynaklanan bu sorunların en kısa
sürede çözüme kavuşturularak, üreticilerimizin endişelerinin
giderilmesini umuyorum” diye konuştu.
● Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan da en fazla elektrik kullanan sektörlerin başında geldiklerini belirterek, “Kesintinin her saniyesi maddi kayıp, anlamına geliyor. Umarız gelecekte de yaşanmaz. Sektör için olağanüstü, ciddi bir sıkıntı yaratıyor. Türkiye’nin sıkıntılı anı en kısa zamanda aşmasını temenni ediyoruz. Her saniyesi maddi zarar doğuruyor ancak şöyle bir şey var: Sadece çelik sektörü olarak yaşamıyoruz bu zorluğu, bütün sanayi kesimi, Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı bir sıkıntıyı paylaşıyoruz. Bu sorundan ders alınması, benzer durumlarla gelecek yıllarda karşılaşmamayı temenni ediyoruz” dedi.
Kısıtlamalar sanayiciyi kötü vurdu
● Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, “Aylardan beri belli
bir fedakarlığa katlanan sanayicilerimizin şimdi de arz cephesinde
bir sorunla karşı karşıya kalması verimliliği, üretimi, kalite
problemini, özellikle ihracatı olumsuz etkileyecek” dedi.
Denizli’deki fabrikalara 26 Ocak Çarşamba gecesi 00:00 ile Cuma
gecesi 24:00 saatleri arasında kesinti uygulanacağını anımsatan
Keçeci, “Bir yandan ihracata dayalı bir büyümeyi hedefl erken diğer
yandan üretimin her şeyi enerji maliyetlerini artırarak sanayi
üretimini aksatmak, sanayiciye ihtiyaç duyduğu enerjiyi verememek
sanayici için dayanılır bir durum değil. Son zamanlarda finansmana
erişimde zorlanarak fahiş fiyatlara gelen hammaddesini bulmak ve
satın almak için, ne pahasına olursa olsun ihracat pazarlarını ve
müşterilerini kaybetmemek için her şeyini ortaya koyan sanayicimizi
enerjisiz bırakmak, sanayiciyi kendi kaderine terk etmektir. Bu
durum hem sanayimiz ve hem de ülkemiz açısından telafisi imkansız
sonuçları ortaya çıkaracaktır” dedi. Keçeci, “Sanayici şaşkın,
yılgın, moralsiz. Çözüm nerede ve ne zaman bilen de söyleyen de
yok. Bu sıkıntı gerçekten kalıcı mı geçici mi belirsiz. Bizim
cezalara değil, üretmeye ihtiyacımız var. Bu nedenle oluşan enerji
sıkıntısının faturasının sanayiciye kesilmesinden bir an önce
vazgeçilmesini ve başka çözüm yollarına gidilmesini biz üretmek
zorunda olan sanayiciler olarak ısrarla talep etmekteyiz”
açıklamasını yaptı.
Son dakika haber verildi herkes panikte
● Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya,
şu an tüm sanayicilerin gündeminin enerji kesintileri olduğunu
belirtti. Kaya, “Fabrikaların dur kalk yapması hem performans
kaybına yol açacak hem de terminsel açıdan sıkıntıları beraberinde
getirecek. Şu an kimse stoka çalışmıyor. Zamanla yarışıyoruz. Bunu
keşke daha önceden haber verselerdi. Üreticiler de sanayi
kuruluşları da müşterilerine haber verir, ona göre önlem alırlardı.
Son dakika oldu. Herkes panik. Bu durum geçici mi kısa vadeli mi?
Herkes bununla ilgili bir açıklama bekliyor. Biz de ilgili
bakanlıklara yazı göndereceğiz ve cevap isteyeceğiz” dedi.
Rüzgar ve güneş enerjisine ağırlık
verilmeli
● Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD) Başkanı Buğra
Küçükkayalar, “Her sert geçen kışta, İran ya da Rusya tarafından
vanalar kapatılır mı, her sıcak geçen yazda elektrik sunumu yeterli
olacak mı gibi kaygıları artık yaşamamalıyız! Doğalgazda depolama
kapasitemiz çok önceden artırılmalı, belirli aralıklarla
yaşadığımız bu gibi durumlar için bir B planımız mutlaka olmalıydı”
dedi. Küçükkayalar: “Bu durumun ihracat taahhütlerini
gerçekleştirme noktasında iş insanlarını zor durumda bırakacağı,
orta vadede ülkemiz sanayisinin risk endeksinin artmasına neden
olabileceğini de göz önünde bulundurmak gerek. Daha fazla güneş ve
rüzgâr enerji sistemlerinin kurulması gerekmektedir” şeklinde
konuştu.
50 milyon euroluk cam fırınları risk
altında
● Enerji kesintilerinin en büyük risk teşkil ettiği sektörlerden
biri cam sanayii. Sektörün önemli isimlerinden Yorglass CEO’su
Semavi Yorgancılar, cam sanayisinin yapısı gereği elektrik ve
doğalgaz başta olmak üzere enerji kesintilerine kesinlikle
tahammülü olmadığına dikkat çekerek, cam fabrikalarında yedekleme
sistemleri olsa da en fazla 48 saatlik bir süreyi kurtarabileceğini
aktardı. Bazı sektörlerin 3 gün, bazı sektörlerin bir haftalık
enerji kesintilerini kaldırabileceğini, ancak bazı sektörlerin 7/24
çalışması gerektiğini bildiren Yorgancılar, burada hükümetin bir
öncelik sırası belirleyip kesintileri buna göre gerçekleştirmesi
gerektiğini vurguladı. Yorgancılar, “Bunları kâr kaygısıyla
söylemiyorum. Özellikle demirçelik ve cam endüstrilerinin
hassasiyeti için söylüyorum” dedi. Cam fırınlarının yeterli enerji
olmadığı için soğuması halinde ciddi bir maliyet ve kullanılamayan
kapasite tehdidi ile karşı karşıya kalındığını ifade eden
Yorgancılar, “Enerji yetersizliği nedeniyle cam fırınları için
yeterli ısıyı sağlayamazsanız cam fırınınız soğur. Soğursa da likit
cam fırına yapışır. Bu durumda soğuk bakım gerekir ki bunun süresi
en az 4-5 ay… Bir cam fırını 40-50 milyon Euro civarında. Hem
yatırım maliyeti hem de kaybolan kapasite açısından bu durum bizi
sıkıntıya sokar” ifadelerini kullandı.
● Eskişehir Ticaret Borsası Başkanı Ömer Zeydan da tamda üretim ve ihracatın ivmelendiği bir dönemde bu durumun yol açabileceği olumsuz sonuçlara karşı alınacak geçici çözümlerde üretim süreçleri ve sektörlerin dikkate alınması gerektiğine dikkat çekti. Zeydan, “Yakın vadede yenilenebilir alternatif enerji yatırımları özendirilmeli ve özel sektörün elektrik üretimindeki fiyatlamaları güncellenerek yıl bazlı mahsuplaşmaya imkan sağlanmalıdır” dedi.
SEYHAN: DAĞITIM ŞİRKETLERİ KORUNUYOR CEZA SANAYİCİYE
YANSITILIYOR
● Eskişehir Müteşebbis İşadamları Derneği (ESMİAD) Başkanı Şamil
Seyhan da, “OSB’lerde 3 gün boyunca; kamera, güvenlik, bilgisayar
ve bilgi sistemleri ile çevre aydınlatmaları için elektrik enerjisi
tüketimi yapılması, haricinde elektriğin tamamen kesileceği,
devamında da dağıtım şirketlerine uygulanacak olan müeyyidelerin
sanayicilere yansıtılacağı bilgisi verildi. Bu kabul edilebilir bir
durum değil. Dağıtım şirketleri koruma altına alınırken biz
sanayicilerin; yapılan ticaret sözleşmeleri, ihracat beklentileri
ve üretim aksamalarından kaynaklanacak kayıplarını kim nasıl telafi
edecek? Çok acil önlem alınıp durumun normale dönmesi, biz
sanayiciler için elzem. Her konuda sanayicilerin yanında olan
devletimizden bu konuda da destek beklemekteyiz” şeklinde
konuştu.
"Muafiyet için bakanlığa yazı yazdık"
● Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu Başkanı
Demir Şarman da, 28 üye derneği altındaki 2000’den fazla firmayı
temsil ettiğini belirterek, Enerji Bakanlığı’na bir mektup kaleme
aldıklarını bildirdi. Şarman, şunları söyledi: “Kesintiler
sektörümüzde başta gıda güvenliği olmak üzere telafisi mümkün
olmayan ekonomik kayıplara sebep olabileceği gibi gıda hiperenfl
asyonuna da yol açacaktır. “Tarım ve Orman Bakanlığı nezdinde
onaylı ve kayıtlı işletmelerin” uygulanacağı açıklanan doğalgaz ve
elektrik tüketim kısıtlamasından muaf tutulması yönünde talebimizi
sunduk.”
Enerji krizi 15 Mart’a kadar
tekrarlayabilir
GazDay Enerji Genel Müdürü Mehmet Doğan, Türkiye tarihinde ilk defa
tüm sanayinin enerjisinin aynı anda aynı süreyle kesilmeye
çalışıldığını söylerken, asıl sorunun İran’dan doğalgazın
alınamaması değil, arz güvenliğinin sağlanamaması olduğunu savundu.
Yazın pahalı denilerek gaz alınmayıp depolardaki gazın
kullanıldığını dile getiren Doğan, depolardaki gaz bitip de çok
soğuk geçen ardışık günler nedeniyle krizin patlak verdiğini
kaydetti. Doğan, 15 Mart’a kadar enerji krizinin tekrarlayabileceği
uyarısında bulundu.
Enerji kriziyle ilgili DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan Doğan, Türkiye’nin günlük doğalgaz kullanım oranının ortalama sıcaklıklara göre belirlendiğini, bu yöntemin hatalı olduğunu belirterek, “Türkiye’nin günlük doğalgaz kullanımı 300 milyon metreküp olduğu tahmin ediliyor. Peki bu 300 milyon metreküp neye göre belirleniyor? Bu işleri ortalama sıcaklıklara göre alır yaparsanız hata olur. Geçen yıl ocakta 6 milyar metreküp tükettik bu bize yeter, diye düşünürseniz hata yaparsınız. Bütün kaynaklardan akış sağlanırken, talep tahminini doğru yapmak gerekir. Kaynak kesildiğinde ne yapılması gerektiğini önceden hesaplamak gerekir” dedi. Yeni yıla girerken aslında ‘Krizin ben geliyorum’ dediğini, Türkiye’nin İran ya da başka bir kaynaktan gaz gelmemesi halinde bunu tolore edemeyeceğinin ortada olduğunu dile getiren Doğan, “Zaten gaz yetmeyecek şekilde yeni yıla girdik. Depolardaki gazlar yazın bitti. Gaz fiyatları yaz aylarında çok arttığı için yüksek fiyattan gaz almamak adına depolardaki gazlar tüketildi, yani bir anlamda zam yapılmamak için stoklar kullanıldı.” ifadelerini kullandı. Doğan, “Türkiye’de iş yapan yabancı müşterilerimiz arıyor, ‘Ne yapacağız şimdi, böyle bir şey görmedik daha önce’ diyorlar.” diye konuştu. Öte yandan sanayicilerin kafasında birtakım soru işaretleri olduğunu da belirten Doğan, gazı kesilmeyeceğini ancak firmaların kısacağını, ancak yüzde 60’ın aşılması durumunda cezanın ne olacağının açıklanmamasının da endişelere neden olduğunu, bazı sanayicilerin ‘acaba rakibim kısacak mı’ endişelerini taşıdığını bildirdi. Doğan, “KAB yani kesinti aşım bedeli uygulayacak deniyor ama onun da ne kadar olacağı belli değil” dedi. Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan da, “Önümüzdeki bir haftalık periyotta bazı ilave tedbirlerin alınması gerekliliği ortaya çıkabilir.” ifadelerini kullandı.
“İhracatçı Çin’den Türkiye’ye gelen alıcıları
kaybeder”
✔ İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı
Mustafa Gültepe: Sektöre panik havası hakim. 18 binden fazla
hazır giyim ihracatçısını ve 20 milyar doları aşkın ihracatı temsil
ediyorum. Biz hızlı üretip, hızlı teslim eden ve bu özelliğimiz ile
de dünyada tercih edilen bir ülkeyiz. Enerji kesintileri nedeni ile
önümüzdeki günlerde teslimatlarda bir aksama olacak. Jeneratörler
ile çalışmaya çalışacağız ama ne kadar faydalı, üretken olacak
bilemiyoruz. Onda da maliyetler yüksek. Kesintilerin hazır giyim
ihracatına haftalık maliyeti 250 milyon doları bulabilir. Bundan da
öte müşteri kaybedeceğiz. Zamanında bu sebeple Çin’den Türkiye’ye
gelen alıcıları kaybetme riskimiz var. Umuyoruz bu hafta ile
sınırlı olur uygulama. İhracat hedefini artırdığımız bu dönemde
hepimiz şoktayız.
✔ İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Başkan Yardımcısı Çetin Tecdelioğlu: Bu durum bizleri olumsuz anlamda etkileyecek. Pandemiden dolayı tedarik zinciri Türkiye’ye kaymıştı. Bunda da en önemli etki hızlı teslimattı. Bizlerin bu fırsatı kaybetmemesi lazım. Elektrik kesintisi sanayinin durması demek. Umarım kısa süreli, geçici bir durum olur.
✔ TİM Sektörler Konseyi Maden Sektörü Başkanı Rüstem Çetinkaya: İmalat yapamazsak ihracat da duracak. Bu durum bizleri olumsuz etkileyecek. Siparişlerin yoğun olduğu bu dönemde üretimin durması ihracatın da yavaşlaması anlamına gelecek.
✔ Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Başkanı Talha Özger: Kesintilerin yaratacağı üretimdeki aksamalar ihracatı olumsuz etkileyecek. İhracat taahhütlerini yerine getiremememiz halinde birtakım cezai şartlar var. Bunu yabancı müşterilerimize anlatmakta zorlanırız. İhracatta büyüme gösteriyoruz. Pandemi şartlarında bile sanayinin çarklarını durdurmadık, yine durmamasını ümit ediyoruz.
✔ İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Başkan Adayı Kazım Taycı: Şu anda çok ciddi manada gemisi, konteynırı hazırlanmış siparişler var. Bu durum plan dışı kesinti olması sebebiyle taahhütleşmelerimizde ciddi sıkıntılara yol açacaktır. Özellikle bu ay ihracatımızı olumsuz etkileyecektir.
✔ ARMATÜR Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Turhan: Bu sorunun kısa süreli olması sanayimizi ve ihracatımızı çok etkilemese de yaratacağı olumsuz durum gelecek planlarında sanayideki güçlü algımızı olumsuz yönde etkileyecektir. Umarız bu sorun en kısa sürede çözüme kavuşacak, ihracat ve üretimi durduran bu durum ortadan kalkacaktır.
“Enerji şirketleri sözleşme iptallerine hazırlanıyor”
iddiası
DOĞALGAZ arzındaki kısıt üzerine enerji dağıtım şirketlerinin
sözleşmeleri iptal edip yeni sözleşme yoluna gidecekleri
belirtiliyor. İddia sahibi sanayiciler, enerji şirketlerinin
telefonla arayarak elektrik sözleşmelerinde iptal hazırlıklarını
duyurduklarını söylerken, henüz ocak ayı başında yeni yapılmış
sözleşmeleri iptal ederek, bakanlığın ‘geçici bir durum’ diyerek
nitelediği durumu kalıcı bir zamma çevirmek istemelerini
eleştiriyor. Sanayicilere ulaşan enerji şirketlerinin
temsilcilerinin mart-nisan gibi sözleşmelerin yenilenebileceğini,
zammı kabul etmeyen sanayicilerin başka şirketlerle çalışması
gerektiğini söyledikleri iddia ediliyor. TOBB Plastik, Kauçuk ve
Kompozit Sanayii Meclis Başkanı Yavuz Eroğlu, enerji şirketleriyle
sözleşmelerin ocak ayında yapıldığını, böylece sanayicinin bu yılın
maliyetlerini hesaplarken bunu baz aldığını, ancak şimdi enerji
şirketlerinin bunu iptal hazırlığı içinde olduklarını duymuş
olmaktan dolayı tedirgin olduklarını ifade etti. Dış kaynaklı
enerji tedarikinde yaşanan sorunu sanayiciler olarak gördüklerini
ve anladıklarını vurgulayan Eroğlu, “Burada enerji şirketlerinin
kalıcı bir fiyat artışına dönmesini gerektirecek bir durum yok.
Zaten kamu da sorunun giderilmesi için çalışıldığını ve tahmini 10
gün içinde çözüleceğini belirtiyor. Kalıcı bir durum olacaksa zaten
zammı anlarız. Ama durum buyken ocak ayında daha taze yapılmış
sözleşmeleri iptal etmek gibi bir bahane olamaz. Bu durum imalat
sanayiinin rekabetçiliğini olumsuz etkiler” şeklinde konuştu.
Paniği artırıyor Ev ve Mutfak Sanayicileri ve İhracatçıları Birliği (EVSİD) Denetim Kurulu Üyesi Burak Önder, hemen bir panik havası ile sözleşmelerin iptal edilmek istenmesine yönelik duyumlar aldıklarını belirterek, bu yaklaşımın sanayideki panik havasını daha da artırdığını ifade etti. Pandemi döneminde toplumun tüm kesimlerinin çok farklı zorlukları tecrübe ettiklerini vurgulayan Önder, “Süreç bize öncelikle sağlık olarak yüzünü gösterse de hemen akabinde ham maddeden enerjiye, lojistikten tedarik zincirine farklı konularda farklı problemleri yaşadık. Evet pandemi sürecinde dünyada bazı sıkıntılar yaşanıyor, ama bu sıkıntıyı bir yönü ile fırsata çevirmeye çalışan güç odakları da oluyor ve problemden menfaat elde etmeye çalışıyorlar. Bunu hammadde ve lojistik gibi yaşadığımız tüm sıkıntılı süreçlerde gördük. Bugün bu konuda duyumlar aldık. Daha birinci-ikinci günde hemen bir panik havası ile ya da panik havası yaratılarak sözleşmeler iptal ediliyor ya da zam isteniyor. Biz özellikle elektrik satan özel şirketlerde bunu daha önceki zamanlarda da tecrübe ettik. Zaten bu süreçte sanayici kesiminde bir ceylan ürkekliği var. Bu yaklaşımın doğru olmadığını, sanayi sektöründe paniği daha artırdığını düşünüyorum.
OSB'lerde "tekrar yaşanır mı" korkusu
● Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Memiş
Kütükcü, kesintileri değerlendirerek, “Üretimin ve ihracatın artış
ivmesi gösterdiği bir dönemde OSB’lerde yaşanan elektrik
kesintileri sanayicileri zorlamaya devam ediyor. Konuyu yakından
takip ediyoruz. Bazı yetkililer İran’a sorunu çözmeye gitti.
OSB’lerimiz şu anda bu süreci yönetmek, sanayicilerimizin üretim
kayıplarını minimumda tutmak için olağanüstü gayret gösteriyor.
Ancak buna rağmen şunu biliyoruz ki, mutlaka olumsuz bir yansıması
olacak” şeklinde konuştu.
"Yazılı talimat bekliyoruz"
● OSTİM Başkanı Orhan Aydın, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, sözlü bir
talimatla kesintinin bildirildiğini ve hazırlıklı olmak için
kesinti planlarını sanayicilerle görüşerek hazırladıklarını
söyledi. Buna karşılık, resmi bir yazı da beklediklerini ve bu
yazının gönderilmesinin önemli olduğunu söyleyen Aydın, “Biz
hazırlığımızı yaptık. OSBÜK içindeki haberleşmelerimizde de
anladığımız kadarıyla resmi yazı henüz kimseye gelmemiş. Biz de
yazılı bir metin bekliyoruz. Bugün kesintilere başlayacağız ancak
resmi bildirim olmadan kesinti yapamayız. Sözlü bir ifade
elektrikleri kesmeye yetmez. Mühürlü bir yazının gelmesi lazım.
OSTİM’de üretimin arttığı bir dönemdeydik. Her ay elektrik talebi
artıyordu, bu da üretim artışı anlamına gelir tabii. Umarım kısa
sürede atlatırız” dedi.
"Kartopu gibi yuvarlandı çığa
dönüşüyor"
● Antalya Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Başkanı Ali Bahar, enerji
alanında yaşanan sorunların kartopu gibi yuvarlanarak çığa
dönüştüğünü belirtti. Bahar, “Ülkemizde bir enerji krizi yaşanıyor
ise bu sorunu toplumun tüm kesimlerinin ortak bir şekilde
sırtlamalı. Sorunu fabrikalardan bir bariyer ile durdurmaya kalkmak
tüm ülkenin çığ altında kalmasına neden olmaktan başka bir işe
yaramayacaktır. OSB’lerimizde üretimini 7/24 sürdürmek zorunda
olan, en ufak bir aksaklıkta üretimi uzun süre duracak, stoku çöp
olacak fabrikalarımız var. Ülke imalatının 3 gün süreyle
durdurulması hayal bile edilmemesi gereken korkunç bir şeyken,
bunun eyleme geçirilmesi çok daha korkunç ve tehlikelidir"
dedi.
"Cezai müeyyideleri kabul edip üretim devam
ediyor”
● Çerkezköy OSB Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sözdinler, şunları
söyledi: “BOTAŞ’tan gelen yazıyı sanayicilerimize ilettik.
Kesintinin yapıldığı günlerde kullanım yapan sanayicilerin ise
mevcut tarifelerinin yüzde 50 oranında cezalandırılacağını
belirttik” diyerek, şunları söyledi: “Gözlemlediğimiz kadarıyla
sanayici buna uymaya çalışıyor. Vardiyayı azaltma yoluna giden
firmalarımız var ancak sanayicilerimiz zor durumda. BOTAŞ
yazısından ikinci bir duyuruya kadar ibaresine yer veriyor yani
kesintinin süresi de tam net değil. Buna ilave olarak gaz
kesintisini kabul etmişken diğer yandan da TEİAŞ kesintiye
gideceğini açıkladı. Bu kapsamda sanayicilerden iki gün boyunca
kademeli bir şekilde enerji kullanımını azaltmasını sonraki iki
günde de hiç elektrik kullanmaması istenirken sonraki gün normale
dönebileceğimiz aktarıldı. Eldeki müşterileri tutmak ve siparişleri
yetiştirmek adına bölgemizdeki bazı sanayiciler, cezai müeyyideleri
kabul edip üretim devam ediyor.”
"TEİAŞ kesintiye gidebilir sözleşede var"
● İkitelli OSB Bölge Müdürü İhsan Özleyen, “OSB’lerin hangi
saatlerde ne kadar yük çekeceği konusunda programlar verildi. Bize
yarı yarıya yük düşümü önerildi. Bu program her sanayi bölgesi için
farklılık arz edebilir. Kış olması nedeniyle sanayi tesislerimizde
enerji kullanımları maksimum düzeyde. Bunun dışında bazı OSB’ler
elektriği TEİAŞ’tan almıyor. Bu bölgeler üretime normal şartlarda
devam ediyor. Diğer yandan TEİAŞ herhangi bir resmi bildirim
yapmadan kesintiye gidebilir. Bu durum sözleşmelerde net olarak
yazıyor. Türkiye’deki enerji kullanımları ikili sözleşmelerle
dağıtılıyor. Sonuç itibarıyla önceden yapılan duyurular var”
açıklamalarında bulundu.
"Topu sanayicinin kucağına bıraktılar"
● Isparta Süleyman Demirel OSB Başkanı Mustafa Karabulut da, TEİAŞ
Antalya Gerilim Takip Müdürlüğü tarafından OSB’de enerjiden sorumlu
elektrik mühendisinin telefonla arandığını ve Salı, Çarşamba ve
Cuma günü olmak üzere toplam 72 saat elektrik kısıtlaması
yapılmasının talep edildiğini söyledi. Karabulut, şunları kaydetti:
"TEİAŞ ve CK yetkilileri telefonlarımıza çıkmıyor. Uygulama nasıl
olacak. Bölgemizde 75 fabrika var. İletim hatlarında enerji olacak.
Ama bize ‘kesintiyi sen yap’ diyorlar. Topu sanayicinin kucağına
bıraktılar. Yazılı bir açıklama yapmıyor, sadece telefonla bilgi
veriyorlar"
"Kalıcı çözüm için OSB'lerde depolar
kurulmalı"
● Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Sedat
Silahtaroğlu, “Biz var olan enerji kapasitemizi yüzde 50 azaltarak,
sanayicimize enerji vermeye çalışacağız. İdari binalarımız
çalışacak ama üretim olması mümkün değil. Bu karar tüm Türkiye’de
uygulanacak. İhracatçı için sanayici için çok zor. En kısa zamanda
çözüme kavuşturmak lazım, bir an önce kısa vadede siyasi ve ticari
sorunlar çözülmeli. Kalıcı çözüm olarak da OSB'ler de doğalgaz
depoları bulunmalı. Bizim şu an yapabileceklerimiz; üretimleri
telafi edilebilecek kadar azaltalım, jeneratörleri hazır tutalım,
üretimimizi gece vardiyasına ve tatil günlerine kaydıralım” diye
konuştu.
"Skala sistemi olmayan OSB’ler tamamen kesintiye
gitti"
● İMES OSB Başkanı Ahmet Tokkan da “Var olan enerji kapasitemizi
yüzde 80 azaltarak, sanayicimize enerji vermeye çalışacağız. İdari
binalarımız çalışacak ama üretim olması mümkün değil. Bizde bir
skala sistemi olduğu için bölgemize gelen kısıtlı enerjiyi, kısıtlı
şekilde dağıtabiliyoruz. Ama skala sistemi olmayan OSB’ler ise
enerjiyi sistem üzerinden ayarlayamadıkları için tamamen elektrik
kesintisine gitti. En kısa zamanda çözüme kavuşur” açıklamalarında
bulundu.
"Umudumuz en az hasarla atlatılması"
● Demirtaş OSB Başkanı Ersan Özsoy ise “DOSAB olarak geçtiğimiz
haftada günlük olarak tarihi düzeyde yüksek elektrik tüketim
rakamlarını gördük. Ağırlıklı olarak ihracat yapan otomotiv ana ve
yan sanayi ile tekstil sektörü firmalarından oluşan bölgemizde,
üretimin zirvede olduğu bir dönemde olan doğalgaz ve elektrikte
kısıntı/ kesintiler bizleri oldukça zor durumda bıraktı” dedi.
Özsoy, “Bazı firmalarda üretim planlaması yaparak ara vermek mümkün
ancak, prosesi gereği sürekli enerjiye ihtiyacı olan işletmeler
için durum daha kötü. Umudumuz, bu sürecin en kısa zamanda ve
üretimimize en az hasar verecek şekilde atlatılması. Ancak enerji
arz güvenliği konusunun çok ciddi olarak masamızda olması şart”
dedi.
"3 günden fazla kesinti sürdürülebilir
değil"
● İnegöl OSB Başkanı Zeki Şahin, “Sanayicinin bir gün bile
çalışmaması maliyetini artırır” diyerek, şunları kaydetti:
“Bursa’da en fazla enerji tüketen OSB’yiz. Geçen yıl elektrik
tüketimimiz 684 milyon KWH oldu. Son aylarda aylık 65 milyon KWH
tüketimimiz oldu. Yıllık ortalamamız ise 57 milyon KWH. 2020 yılına
göre yüzde 15 enerji tüketimimiz arttı. Doğalgazda da 90 milyon
metreküp kullanımla bir önceki yıla göre yüzde 5 artış kaydettik.
Tüketimler arttı. Sanayimiz yüksek kapasite ile çalışıyor. Bu
tempoda bu duruşlar maliyetleri, terminleri, üretimleri olumsuz
etkileyecek. Bunun bir an önce normale dönmesini bekliyoruz.
Kesintinin 2 -3 günden fazlası katlanılabilir ve sürdürülebilir
değil.”
"Hafta sonları çalışarak kaybı telafi
edebiliriz"
● Nilüfer OSB Başkanı Erol Gülmez ise “72 saat üretim duracak,
hayat duracak. Kimsenin tahmin edebileceği ve arzu ettiği bir durum
değil. Ama yapacak bir şey de yok. Bölgemizde otomotiv sanayi
ağırlıkta. Umarız ki bundan sonraki günlerde benzer bir sorun
yaşanmaz ve haftasonları da çalışarak yaşanacak kaybı telafi
ederiz” diye konuştu.
"Ani gelişmelere nasıl hazırlıklı olacağız"
● Hasanağa OSB Başkanı Ömer Faruk Korun, “Son haftada sanayiciler
olarak, doğalgaz başta enerjide zamlar, tarife değişimleri, yüzde
40 kısıntı uygulamaları gibi gelişmelerle adeta başımız döndü. Son
olarak, elektrik kısıntı ve kesintileri konusu önümüze geldi.
Üretime, ihracata mı odaklanacağız yoksa bu ani gelişmelere mi ayak
uyduracağız, planlama yapacağız inanın şaşırmış durumdayız. En kısa
sürede arz sıkıntısının sona ermesi, üreticilerimizin endişelerinin
giderilmesini umuyoruz” dedi.
"Enerji arzı sıkıntılarını görerek çağrı
yapmıştık"
● Demirtaş OSB Sanayici ve İş İnsanları Derneği Başkanı Nilüfer
Çevikel de “Bu durum, her şartta üretime odaklanan
sanayicilerimizin motivasyonunu olumsuz etkileyecek. Dünya
genelinde zorlu bir sınav verilmesine sebep olan enerji krizinin
arzı karşılama açısından sorun yaratacağı yönündeki sinyalleri
görerek önlem çağrılarımızı daha önce de yapmıştık. Enerjide dışa
bağımlılığımız sürdükçe üretim gücümüzü sekteye uğratan krizlerden
daha fazla etkilenmek durumunda kalabiliriz. Yeşil enerjinin ve
enerjide bağımsız olmanın önemini acı tecrübelerle öğrendiğimiz
bugünlerde; ekonomi yönetiminin, sanayiciyi mağdur etmemek adına
atacağı adımların hızlanmasını talep ediyoruz” diye konuştu.
"Sürece sanayici olarak destek veriyoruz"
● Kütahya 1.OSB Başkanı Tolga Eskioğlu “Kesintiler nedeniyle üretim
duracak. Üretimi saatlerini kesintilerin dışındaki saatlere
kaydırarak çalışmalar devam edilecek. Firmalar vardiyalarda
değişiklik yapıyorlar. Tedbirlerimizi aldık. Zorunluluk nedeniyle
yaşanacak bu süreci sanayicilerimiz, ihracatçılarımız telafi
edebilir. Bu sürece sanayici olarak destek vereceğiz. Cam ve
seramik sektöründe faaliyet gösteren bazı firmalarımız, fırın
çeşitlerine göre ya üretimi durdurarak 3 günlük mola verecek ya da
jeneratörleri devreye alacak. Başta Çin olmak üzere enerji tüm
dünyanın sorunu oldu. Kış şartlarında üretimin nispeten azaldığı
bir dönemde sanayicilerimiz bu süreci telafi edebilir ancak sürekli
olması durumunda sorun yaşanacaktır” açıklamalarını yaptı.
Devamını gelmesi sıkıntı yaratır
● Afyonkarahisar OSB Başkanı Bekir Yeşilay da, “Resmi yazılı bir
belge bize ulaşmadı ancak şifahen bilgilendirme yapıldı.
Sanayicilerimize ilettik. Kesintiler gerekli tedbirleri alıyorlar.
Birkaç günlük kesintilere firmalar uyacaktır ancak devamının
gelmesi halinde sıkıntılar yaşanır. OSB’mizde çok sayıda et
kombineleri ve soğuk hava depoları bulunuyor. Jeneratörlerle,
vardiyalı sisteme geçerek ve bazı çalışanlarına da yıllık
izinlerini kullandırarak kesintileri telafi etmeye çalışacaklar”
dedi.
Gıdada fiyatları artırır sektör muaf
tutulsun
Enerjide yaşanan kriz, gıda sektörünü tehdit ediyor. Ülke genelinde
organize sanayi bölgelerinde 3 gün süreyle uygulanacak elektrik
kesintisi gıda üretimini tehdit ederken fiyatları da artıracağı
endişesi yaşanıyor. Bu nedenle gıda sektörünün kesintilerden muaf
tutulması isteniyor. Mutfak Ürünleri ve Margarin Sanayicileri
Derneği (MÜMSAD) Başkanı Ebru Akdağ, gıda güvenliğini ve
güvencesini riske atmaması için gereken önlemlerin alınması
gerektiğini ve enerji kesintisinin gıda sanayiine uygulanması
durumunda bunun, hem sofralarımızda ciddi bir gıda güvenliği riski
doğuracağını hem de gıda sanayiinde telafi edilemez ekonomik
kayıplara neden olacağını söyledi. Akdağ, “Gıda sanayisi, doğalgaz
ve elektrik kesintilerinden muaf tutulmalı” dedi. Doğalgaz ve
elektrik kısıtlamalarının özellikle gıda sektöründe faaliyet
gösteren kuruluşlar için çok ciddi kayıplar anlamına geleceğini
vurgulayan Akdağ, şu değerlendirmeyi yaptı: “Gıda üretiminde
kullanılan hammaddelerin tarladan soframıza kadar uzanan tüm
aşamaları titizlikle yönetilmek durumunda. Gıdaların herhangi bir
sağlık riski taşımadan ve israf olmadan tüketicilere, yani
sofralarımıza ulaşabilmesi için uygulanması gereken hammadde
tedariki, gıda işleme, depolama, nakliye ve sunuş yöntemleri büyük
önem taşımaktadır. Bu süreçte uygulanması gereken ısıl işlemler,
üretimdeki kritik kontrol noktalarının gözetilmesi, soğuk hava
depolarında uygun koşulların sağlanması gibi enerji kesintilerine
tahammülü olmayan adımlar bulunmaktadır. Olası enerji kısıtlaması
öncelikle gıda güvenliği riski doğuracak olup, ciddi boyutlarda
gıda israfına da neden olacak. Doğalgaz ve elektrik
kısıtlamalarından gıda sanayimiz muaf tutulmalı.” Birçok sektörü
durma noktasına getiren pandemi dönemindeki kısıtlamalarda gıda
sektörünün bu kısıtlamalardan muaf tutulduğunu ve sektörün bu
dönemi başarıyla geçtiğini vurgulayan Akdağ,“Pandemi sürecinde gıda
sektörü çalışmasına devam etmesine olanak sağlayan muafiyetler
sayesinde rafl arın boş kalmamasını sağlayarak önemli bir sınavdan
takdirle geçmiştir. Bugün de benzeri bir muafiyetle gıda
güvencesini sağlayabilmeliyiz” dedi.
Zincir koparsa sonuçları öngörülemez
Öte yandan Şekerli Mamul Sanayicileri Derneği (ŞEMAD) Yönetim
Kurulu Başkanı Şemsi Kopuz bir açıklama yaparak, gıda tedarik
zincirinin herhangi bir halkasında enerji kesintisi yapılmasının
zincirin kopmasına neden olacağını, bunun sonuçlarının ise
öngörülemez boyutlarda olduğunu ifade etti. Kopuz bu öngörüler
doğrultusunda, üretimde aksama yaşanmaması adına Türk gıda ve
içecek sanayiinin doğal gaz ve elektrik tüketim kısıtlamasından
muaf tutulmasını talep ettiklerini ifade etti. Kopuz, bu konuda
ilgili kurumlara resmi başvuruda bulunduklarını söyledi.
Çiğ süt üreticisini de vuracak
Sanayideki elektrik kesintileri çiğ süt üreticisini vuracak.
Çiftçiden günlük süt alarak işleyen süt fabrikaları elektrik
kesintisi uygulanacağı için sütü işleyemeyecek. Süt fabrikaları
elektrik kesintisi nedeniyle süt işleyemeyecekleri için üreticiden
süt alamayacak. Süt sanayicileri, elektrik kesintisinde kendilerine
pozitif ayrımcılık yapılmasını belirterek, “Elektrik kesintisi ile
fabrikalarda üretim dursa bile, ineğin memesini kapatamazsınız.
Üretici sağıma devam edecek. Fabrikalar alamayınca sütler
dökülecek. Üretici mağdur olacak. Üreticiden süt alabilmemiz için
fabrikayı çalıştırmamız gerekir. Bu nedenle süt fabrikalarının bu
kapsamın dışında tutulması binlerce süt üreticisi için büyük önem
taşıyor. Yetkililer bu konuda duyarlılık gösterip süt fabrikalarını
kesintinin dışında tutmasını bekliyoruz” görüşünü dile getirdi.
Enerjide mevcut kesinti planı 'şimdilik' yürürlükte
kalacak
Soğuyan hava şartlarıyla birlikte İran’dan gelen gazın kesilmesiyle
yaşanan doğalgaz krizi elektriği de vurdu. DÜNYA’nın edindiği
bilgilere göre, İran gazının gelmesi dışında kısa vadeli mevcut
soruna bir alternatif bulunmuyor. İran tarafına kesintinin tamiri
için çağrı yapıldığı belirtildi. Bu arada, İran’ın düşük miktarlı
gaz sevkiyatının başladığı BOTAŞ tarafından da teyit edildi ancak
bu girişin arz-talep dengesini sağlayacak seviyede olmadığı
belirtiliyor. İran’dan gelen gazın hızla artmasıyla 3 günlük olarak
planlanan elektrik kesintisinin devamını engelleyecek, bir çözüm
olabileceği kaydedildi. Doğalgazdaki sıkıntı, hidroelektrik
santrallerinde su azlığı kaynaklı üretim düşüşü ve soğuk havada
nedeniyle konut talebin karşılanması amacıyla doğalgaz çevrim
santrallerine gaz verilememesi nedeniyle elektrikte de kısıtlamaya
gidilmesine yol açmıştı. Mevcut elektrik kesinti ve gaz kullanımı
sınırlaması arz-talep dengeleninceye kadar devam edecek. Bilgi
veren kaynaklar, Türkiye’nin depolama ve FSRU (sıvılaştırılmış
doğalgazın depolandığı ve ihtiyaç olması halinde gaza
dönüştürülerek mevcut şebekeye verilebilmesini sağlayan
gemi-tesisler) yatırımına rağmen teknik bu sorunun yaşandığının
altını çizerek, bunda çok hızlı ve yüksek talep artışına gaz
kesintisinin ilave olmasıyla bir dengesizliğin rol oynadığını
vurguladılar. Kaynaklar, Bakanlığın teknik altyapı yatırım
ihtiyacının farkında olunduğunun altını çizdiler. Ancak bunlar
tamamlanamadan mevcut krizin yaşandığı, 2022 içinde hızla sistemi
çapraz olarak besleyecek, depo ve FSRU destekli sistemin
yatırımlarının yapılmasının kararlaştırıldığını kaydettiler. Enerji
ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın bu yatırımları planladığı, hali
hazırda göreli olarak krizlere müdahale yeteneğinin de bulunduğunu
ancak İran gazı kesilmesiyle beklenmedik ölçüde yüksek ve hızlı bir
talep artışının dengeleri bozduğu vurgulandı.
DÜNYA’nın görüştüğü çeşitli uzmanlar, yaşanan sorunun arz-talep dengesizliği yanında sistemin olağanüstü hallerde kullanılacak arz emniyeti altyapılarının henüz tamamlanmamasından da kaynaklandığını vurguladılar. Buna göre, İran’dan Türkiye’nin yıllık anlaşması 9,6 milyar metreküp düzeyinde bulunuyor. Türkiye’nin doğu bölgelerinde bu hattan gelen gaz dağıtılıyor. Ayrıca, yine doğu bölgesini destekleyen Azerbaycan’dan gelen Şahdeniz1 sahası gazına ilişkin düşük kapasiteli bir anlaşmanın yıl içinde yapıldığı belirtilmişti. Bu hattan gelen gaza ilişkin net bilgi bulunmuyor. Yüksek kapasiteli hatlardan TANAP, ihracat ağırlıklı bir yapıda tasarlandığı için mevcut sorunu çözecek şekilde doğu şebekesine bağlanan bir çıkışı bulunmuyor. Yine Tuz gölü depoları ile Dörtyol’da konuşlu FSRU gemisinin yedekleme hizmeti doğuyu besleyecek şekilde altyapılarının yapılmadığı, mevcut boru sisteminin de henüz kriz dönemlerinde kullanılması için gerekli teknolojik yatırımların tam anlamıyla devreye girmediği vurgulanıyor. Bu nedenle, Türkiye’de oluşan olağanüstü hava şartları ile İran’dan gelen gazın devreden çıkmasıyla oluşan arz açığının olabildiğince mevcut şebeke sistemi üzerinden dengelenmeye çalışıldığı ve alternatifl erin devreye alınamadığı, arzın göreli olarak yüksek olduğu bölgelerdeki gazların da arz açığı olan yerlere hızla alınamadığı kaydedildi.