13 il karanlığa gömülecek

NASA tarafından en iyi Türkiye'de gözleneceği belirtilen ve tutulma hattındaki illerde gün ortasında alacakaranlığı yaşatacak 29 marttaki tam güneş tutulması için geri sayım başladı.

Yüzyılın ilk güneş tutulması, Antalya, Karaman, Konya, Aksaray, Nevşehir, Kırşehir, Kayseri, Yozgat, Sivas, Tokat, Amasya, Ordu ve Giresun'dan tam, diğer illerde de değişen örtülme oranlarına sahip parçalı tutulma olarak gözlenecek.

Türkiye'de ancak 54 yıl sonra 30 Nisan 2060 yılında yeniden görülecek tam tutulma, bu özelliğiyle gökyüzü meraklılarının heyecanını arttırdı.

Tam tutulma hattındaki 13 ilde valilikler ve üniversitelerin gerçekleştirecekleri programlarla tutulma tam bir şenlik havasında izlenecek.

29 Mart Çarşamba günü gerçekleşecek ve yaklaşık 4 dakika sürecek tam güneş tutulması, Brezilya'nın doğu kıyısında güneşin doğuşu ile başlayacak ve Atlas Okyanusu boyunca ilerleyecek. Gana'dan, Afrika kıtasına çıkan tutulma gölgesi Nijerya ve Libya boyunca Sahra Çölü'nü geçerek Akdeniz'e ulaşacak.

Antalya kıyısından (Manavgat'tan) saat 13.56'da Türkiye'ye girecek tutulma, saat 14.05'de Kayseri ve Yozgat'a ulaşacak. Tutulma gölgesi 14.10'da Ordu'dan Türkiye'yi terk edecek.

TARİFİ İMKANSIZ KARANLIK

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'nden Tuncay Özışık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 29 martta ''tarifi imkansız bir karanlık yaşanacağını'' söyledi.

Tam tutulma başladığı anda havanın alacakaranlık olacağına ve ısının 2-3 derece düşeceğine dikkati çeken Özışık, bu değişimin hayvanları olumsuz etkileyeceğini bildirdi. ''Tam tutulma sırasında hayvanlar huzursuz olacak ve çeşitli sesler çıkaracak'' diyen Özışık, tutulmadan haberi olmayanlar insanların da ani karanlık nedeniyle kısa süreli şok yaşayacaklarını ifade etti.

Akdeniz Üniversitesi Manavgat Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Ali Erdoğan da, hayvanların tutulma sırasında karanlık yaşanacağı için 24 saatlik ritmlerinin bozulacağını kaydetti. Hayvanların tepkilerini ölçmek için 29 martta deneyler yapacaklarını ifade eden Erdoğan, kuşların tam tutulma anında yere indiklerini kaydetti.

TUTULMA SIRASINDA GÖKYÜZÜ

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, tam tutulmadan 15 dakika önce hava alışılmışın dışında daha karanlık olacak. Bu arada ışın geometrisi değişecek ve cisimlerin gölgeleri bozulup, bükülecek. Tam tutulmadan 2 dakika önce, ışık şiddetindeki azalma hızla fark edilebilir düzeye gelecek ve ufuk, soluk sarı renkte görünecek. Bu esnada, hava açık olursa, güneşin batısında Venüs ve Merkür gezegeni görülecek. Aynı zamanda sıcaklığın azalmasıyla birkaç dakika için hafif ve serin bir rüzgar hissedilecek.

Tam tutulma zamanına bir dakika kala güneşin sadece küçük ve ince bir bölümü görünecek. Ufuk çizgisinin aydınlık, gökyüzünün karanlık olduğu tam tutulma sırasında, sadece bu anda görülebilen güneşin korona (taç) tabakası da artık göz önüne serilecek. Gökyüzünde Mars gezegeni ile Avcı, Kuğu ve Çalgı takım yıldızlarını izlemek mümkün olacak.

TUTULMA EFSANELERİ

Tarihte ilk kez Thales tarafından hesaplanan ve ünlü matematikçinin bu öngörüsüyle, MÖ 585 yılında Medlerle Lidyalılar arasındaki savaşı engelleyen güneş tutulması, çeşitli kültürlerde farklı efsanelere yol açtı.

Çin'de ejderhanın güneşi yemesi olarak düşünülen güneş tutulması, Mısır'da kötü kalpli yılanın güneş tanrısı Ra ile kavgası olarak açıklandı.

Vietnam'da bir kurbağanın marifeti olduğuna inanılan tutulmaya, Güney Amerika'da kara bir jaguarın, İskandinavya'da ise bir kurdun neden olduğu düşünüldü. Kızılderililerde tutulma, ay ile güneşin savaşı olarak tanımlanırken, Mezopotamyalılar tutulma anında yaktıkları meşalelerle güneşi tekrar parlatmaya çalıştılar.

NASA'DAN CANLI YAYIN

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi de (NASA) Side'deki antik tiyatrodan tüm dünyaya canlı yayın gerçekleştirecek. NASA, Side'den gerçekleştirilecek canlı yayında elde edilecek verileri önce uydu aracılığıyla Londra'ya, buradan fiber optik bağlantıyla Atlanta'ya gönderilecek. Görüntüler, buradan yine uydu aracılığıyla görüntülerin Exploratorium Müzesi, diğer müzeler, televizyon istasyonları ve internet sitelerine verilecek. Uydu yayını çok sayıda müze ve basın ajansı tarafından da kullanılacak.

ÜÇ NOKTADA İZLEME MERKEZİ

Güneş tutulması için Antalya'da, Cumhuriyet Meydanı, Konyaaltı ve Lara Beach Park olmak üzere üç noktada izleme merkezleri luşturulacak. Merkezlerde oluşturulacak sahnede halk dansları gösterilerine yer verilirken, AESOB, tutulmayı izlemek üzere gelenlere tavuk döner ağıtacak.

İzleme merkezlerinde ayrıca turistlere ve vatandaşlara gözlük ve güneş tutulması için özel olarak hazırlanan rozetlerden dağıtılacak. Esnaf ise merkezlerde oluşturulacak standlarda satış yapma imkanı bulacak. İzleme merkezlerinin bulunduğu güzergahlarda, özellikle güneş tutulmasının gerçekleşeceği saat diliminde yollar araç trafiğine kapatılacak. PTT de, kurulacak standlarla güneş tutulması için özel olarak hazırlanan zarf ve pul satışı yapacak. Sağlık İl Müdürlüğü ise merkezlerde gerekli önlemleri alarak, her merkeze bir sağlık çadırı oluşturacak.

Emniyet Müdürlüğü ekipleri ile Büyükşehir ve alt kademe belediyelerde görevli zabıtalar izleme merkezlerinde gerekli önlemleri alacaklar. Antalya'daki nostaljik tramvay güneş tutulması için özel olarak kaplanacak. Güneş tutulmasının izlenebileceği merkezlerden birisi olan Konyaaltı Beach Park'ta bugüne özel otopark ücreti alınmayacak.

YÜKSEKOKULDA ŞENLİK

Tam güneş tutulmasının en iyi gözleneceği yerlerden birisi olan Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Manavgat Meslek Yüksekokulu bahçesi, şenlik alanına dönüştürülecek. Sadece Türkiye'den değil, yurtdışından da çok sayıda bilim adamı ve basın mensubunun da katılacağı şenlikte, teleskoplarla gökyüzü
izlenebilecek.

Şenlikte Akdeniz Oda Korosu konser verirken, tutulma yaklaştıkça bilim adamları güneş tutulmasına ilişkin bilgilendirici açıklamalarda bulunacak.

APOLLON TAPINAĞI'NDA KONSER

Side Belediyesi Yaylı Çalgılar Beşlisi, güneş tutulması anında Side'de Mozart ve Brahms'ın eserlerinden oluşan bir konser verecek. Apollon Tapınağı önündeki konserde, Eftal Tekergölü, Mahir Turan, Aydal Sargutan, Bahar Odok ve Numan Pekdemir'den oluşan Side Yaylı Çalgılar Beşlisi, güneş tutulması sırasında Mozart ve Brahms'ın eserlerini seslendirecekler.

Side Belediyesi, güneş tutulması esnasında yerli ve yabancı konuklara güneş tutulmasını rahat izleyebilmeleri için gözlük dağıtacak.