Dil sürçmesi ne anlama gelir?

Dil sürçmesi, Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre dört anlama gelmektedir:

1- Ağızdan yanlış söz çıkma, sürçülisan.
2 - İstenmeyen bir konudan söz etme.
3 - Konuşma sırasında kelimeleri yanlış söyleme.

4- Söz ya da yazıyla belirtilmek istenen bir düşüncede, kimi sözcüklerin istenmeden araya girmesi ve anlamı kökünden değiştirmesi.

Ruhsal çözümcülere göre bu sözde yanılgı, bilinçaltında tutulmaya uğraşılan bir duygu, dilek ya da düşüncenin ortaya çıkışıdır. (BSTS / Ruhbilim Terimleri Sözlüğü )

Dil sürçmesi hataları, üç farlı şekilde ortaya çıkabilir. Bunlardan ilki, anlam hatası, ikincisi, ses hatası ve üçüncüsü, anlam ve ses hatalarıdır.

Freud, araştırmalarında dil sürçmelerine oldukça geniş bir yer vermiş, onları psikolojik veriler olarak algılamış ve araştırmıştır.

Freud’a göre, her bir dil sürçmesi, derin bilinçdışı etkileşim sonucu ortaya çıkmaktadır ve bilimsel adı; “parapraxes’dır”.

Freud, “Bilinçdışı bir düşüncenin, sonradan bilince doğru yolunu zorlayabilmek için kendini bilinçöncesine taşımaya çalıştığından söz edebiliriz” der. (Freud; Düşlerin yorumu II)

İletişim bilimcilerine ve psikologlara göre beynimiz aktarmak istediğimiz düşüncelerimizi iki ayrı mesaj olarak aynı anda oluşturmaktadır.

Bunlardan biri açık olan ve kendimizi toplum içerisinde ifade ettiğimiz mesaj türüdür.

İkincisi ise kapalı olan ve bilinçaltında yer alan mesaj türüdür.

Dil sürçmesi, bilinaçaltında var olan ve istem dışı, otomatik olarak ortaya çıkan ifadelerdir.

RTÜK’e bir öneri

Televizyon, 7 yaşındaki kişiye de 77 yaşındaki kişiye de aynı mesajı verir. Bu konuda bir ayırım yapmaz.

RTÜK’ün en faydalı gördüğüm uygulaması, kanallara, akıllı işaretlerle televizyon programlarının içeriği ile ilgili bilgiler verme zorunluluğu getirmesidir. Böylelikle izleyiciler bir tercih yapma şansına sahip olmaktadırlar.

Bilindiği gibi, akıllı işaretler, programların zararlı içeriğinden özellikle çocukları korumak için genel izleyici, 7 yaş, 13 yaş ve 18 yaş olmak üzere dört gruptan oluşmakta ve programlar, filmler ve diziler başlamadan önce yayınlanmaktadır.

Programın yayını boyunca da bir daha ekrana gelmemektedir.

Önerim şu; akıllı işaretler, program boyunca ekranda görünsün.

Çünkü her izleyici o anda yayınlanan programın başını izlemek zorunda olamaz; bu mümkün de değildir.

Eğer bir program, şiddet, korku, cinsellik, küfür gibi zararlı içerik taşıyorsa bilinçli izleyiciyi kaybetme riski ile karşı karşıya kalacaktır.

Bu da program yapımcılarının daha sorumlu davranmasını, izleyicilerin de daha bilinçli tercih etmelerini sağlar.

Bilinçsiz izleyici zaten ne bulursa izliyor.

Tabii, genel izleyici grubuna giren ve canlı yayınlarda yaşanan uygunsuz davranışlar, küfür içerikli konuşmalar, siyasetçilerin dil sürçmeleri ve argo sözcük kullanmaları konusunda ne yaparlar onu bilemem…