Vatikan'ın sır arşivinde Türk izleri

Vatikan'ın gizli arşivleri dijital ortama aktarılırken, Türklerle ilgili iki önemli belge dikkat çekti.

Katolikler'in ruhani merkezi Vatikan'ın 85 km uzunluğundaki gizli arşivi dijital oluyor. Osmanlı'nın 1683'teki 2. Viyana Kuşatması'nın da aralarında bulunduğu 100 belge gösterildi.

İlk tweetini geçtiğimiz günlerde gönderen ve kilisenin dijital dünyadaki iletişim araçlarını Hıristiyanlığın yayılmasında etkin kullanımı savunduğu için "Dijital Papa" olarak adlandırılan Papa 16'ncı Benedict, Vatikan Gizli Arşivleri'nin büyük dijital dönüşümünün adımlarını attı.

85 kilometre uzunluğunda raflara sahip, Dan Brown'un romanlarına da konu olan, dünyanın en merak edilen bu arşivi dün benim de aralarında bulunduğum 17 gazeteciye açıldı. Arşivlerde 2.5 saatlik tur sırasında açıklanan 100 belge haricinde tarihi 3 belge önceki gün 17 gazeteciye gösterildi. Sabah'tan Timur Sırt, gördüklerini yazdı.

MİLYONLARCA BELGE
Burası onlarca odadan oluşan ve yer altından Roma'nın en yüksek kulelerinden birine ulaşan dev bir arşiv. Dijital dönüşümün sponsorluğunu EMC firması üstleniyor. Gezide sadece arşivlerin olduğu binanın tepesindeki kulede fotoğraf izni verildi. Dijitalleştirme operasyonunda şimdilik 100 belge açıklandı. Milyonlarca belge ise bekliyor. Vatikan Arşivleri Vakfı'nın kuruluşunun 400'üncü yılında bu adımları attıklarını söyleyen yetkililer arşiv seçiminde ince eleyip sık dokuduklarını söylüyor. 100 belge dün Roma'daki Capitoline Müzesi'nde ziyarete açıldı. Bu belgeleri www. luxinarcana.org sitesini ziyaret ederek görmek de mümkün olacak. Ayrıca iPad ve Android uygulamalarla sergi akıllı telefonlar ve tabletlerden de takip edilecek. Roma Katolik Kilisesi'nin Papa'sı, ölünceye veya bir sonraki varisi gelinceye kadar, bu arşivleri korumak zorunda. Vatikan devletinin özel dosyaları, papanın muhasabe kayıtları, yazışmalar ve yüzyıllar boyunca biriktirilen diğer birçok döküman da bu arşivler arasında yer alıyor.

17. yüzyılda, Papa 5. Paul'un emirleriyle, çok az sayıda bilgin kişinin, sınırlı sayıda bilgiye ulaşabildiği Gizli Arşivler, Vatikan Kütüphanesi'nden ayrılarak, 1881 yılına kadar kapatıldı. Papa 13. Leo, arşivleri araştırmacılara bu yıldan sonra açmıştı ve hâlâ her yıl binden fazla araştırmacı bu bilgilere ulaşabiliyor. Vatikan yetkilileri bir konunun altını çiziyor. 'Gizli değil, özel arşiv' diyor. Belgelerin uzmanların incelemesine açık olduğunu söylüyor. Ancak her belgenin açılmadığı bu yüzden bu gizliliğin devam ettiğini de unutmamak gerekiyor. "Vatikan Gizli Arşivleri"ndeki "Gizli" kelimesinin modern anlamda gizliliği simgelemediğini belirten Vatikan yetkilileri, burada ifade edilmek istenenin arşivlerin Papa'nın kişisel malı olduğunu, Roma Papa Divanı'nın ya da Papalığın herhangi bir departmanına ait olmadığını belirtiyor. Arşivlerin web sitesine göre, yaşayan en eski doküman 8. yüzyılın sonlarına ait.

EN BÜYÜK SALDIRI
Vatikan Gizli Arşivleri'nin en önemli zararı Napolyon döneminde gördüğü yetkililer tarafından belirtiliyor. Napolyon Roma'ya girdikten sonra belgeleri Paris'e taşıyor. Vatikan belgeleri Napolyon'dan 30 yıl sonra önemli bir kısmını kaybederek geri alıyor.

ÖZEL ÜÇ BELGE
BELGE 1:Yıl 1579. Kraliçe Elizabeth Papa'dan maden ticareti için izin istiyor. 8. Henry'nin annesi Kraliçe Elizabeth I'in Papa'ya yazdığı mektupta madenlerin tüm dünyaya satışı için onay isteniyor.
BELGE 2: Yıl 1702. Ünlü Alman Filozof Gottfried Leibniz, arşivlere giriş için Papa'dan izin istiyor. Daha çok matematik teoremleriyle tanınan Gottfried Leibniz Papa'dan Vatikan Arşivleri'ne giriş için izin istiyor. Metematik ve mantık dışında tarihçiliği ile de bilinen Leibniz'in bu isteği de Papa tarafından kabul ediliyor.
BELGE 3: Yıl 1848. Giuseppe Garibaldi Papa'dan af dilediği mektup Modern İtalya'nın babası kabul edilen Giuseppe Garibaldi Montevideo'da (Uruguay'ın Başkenti) yaşarken Papa'dan af dileyerek İtalya'ya dönüş için izin istiyor. Garibaldi'nin bu isteği kabul ediliyor.

İŞTE TÜRK İZLERİ
Vatikan'ın arşivinde II. Viyana Kuşatması'nın başarısızlıkla sonuçlandığı 1683 yılına ait "Türklerin Viyana Bozgunu" başlıklı harita ve dokümanlar ve 1571 yılına ait Türklere Karşı Kutsal İttifak konulu iki ayrı belge de bulunuyor. Haçlı İttifakı'nın İnebahtı Deniz Savaşı'nda Osmanlı donanmasını yendiği yıl olan 1571'e ait belgede Papa Pius ve İspanya Kralı 2. Philip'in isimleri yer alıyor.