Kayıp 10 bin Türk'ü arıyor

Yrd. Doç Dr. Lokman Erdemir, Çanakkale Savaşı sırasında yaralanan ve İstanbul'daki hastanelerde şehit olan 10 bin Türk'ün izini arıyor

Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç Dr. Lokman Erdemir, Çanakkale Savaşı sırasında yaralanan ve tedavi edilmek üzere getirildikleri İstanbul'daki hastanelerde şehit olan yaklaşık 10 bin Türk'ün izini arıyor.

Hastanelerde şehit olanların kaydının layıkıyla tutulmadığını söyleyen Erdemir, "Şu bir gerçek ki, o dönemde İstanbul hastanelerinde şehit olanların isimleri layıkıyla taşlara yazılmadığı ve günümüze taşınmamıştır." diyen Erdemir, "Bugün Karacaahmet Mezarlığı da araştırsa orada da yüzlerce şehit vardır. Haydarpaşa'daki tıp fakültesinin olduğu bina, o dönem hastane olarak kullanılmıştır. Orada da yüzlerce şehit vardır ve oraya en yakın mezarlık Karacaahmet'tir. Biz bu insanlara 'kayıp şehitler' diyebiliriz. Daha doğrusu isimleri kayda alınmamış binlerce şehidimiz vardır ve bunlar Çanakkale şehitlerimizdir." dedi.

Çanakkale'de Sed'ül Bahir ve Arıburnu çıkartmalarında muazzam bir muharebe olduğunu kaydeden Lokman Erdemir, savaş sonrası binlerce kişinin cephedeki hastanelerin dolmasıyla İstanbul'a taşındığını dile getirdi. Erdemir, "İstanbul'a gelen gazilerimiz 52 hastanede tedavi altına alınıyorlar. Bir kısmı Haydarpaşa İskelesi'nden ve bir kısmı da Sirkeci İstasyonu'yla Hilali Ahmer Cemiyeti (Kızılay) temin ettiği imkanlarla naklolunuyor. Burada tedavisi sırasında şehit olan askerlerimizi Anadolu Yakası'nda Karacaahmet Mezarlığı ve civar mezarlıklara defnediliyor. Büyük bir kısmı da Edirne Kapı Şehitliği'ne defnediliyor." diye konuştu.

Çanakkale şehitleri üzerine yaptığı araştırmanın kendisini İstanbul'a kadar getirdiğini ifade eden Erdemir, Hilali Ahmer Cemiyeti bugünkü adıyla Kızılay'ın arşivlerinde şehitlerin izlerine ulaştığını belirtti. İstanbul'a taşınan 100 bin gazinin tedavisi için bütün İstanbul halkının seferber olduğunu kaydeden Erdemir, o dönemin gazetelerinde yayınlanan bir ilanda şu ifadelerin yer aldığını aktardı: "Sizler evinize hanenize bir misafir geldiği zaman ona evinizin en güzel odasını hazırlamaz mısınız? İşte şimdi şehrinize misafirleriniz gelmiştir."

'ÇANAKKALE'NİN ARDINDAN İSTANBUL HASTANELERİNDE DE BİR DESTAN YAZILDI'

Hastanelerde şehit olan asker sayısının 10 binlerle ifade edildiği söyleyen Erdemir, "Bugüne kadar gelen yaralıların Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildikleri yönünde haberler var ama net bir belge yok. Yaptığımız araştırmalarda Hilali Ahmer'in şehit listeleriyle Edirnekapı Şehitliği'ndeki şehit listeleri karşılaştırıldığında bir kaçına rastladık. Eminim ki bunlar epey bir sayı olacaktır. O gün Çanakkale'de şehit olanlar kadar cephe gerisinde de hastanelerde şehit olmuştur. Esasında Çanakkale'nin ardından İstanbul hastanelerinde bir başka destan yazılıyor." ifadelerini kullandı.

İstanbul'daki 56 hastanenin o dönem ki kayıtlarına ulaşmanın kolay olmayacağını belirten Erdemir, "Şu an Edirnekapı'daki şehit isimleri eski harflerle değil günümüz harfleriyle yazılmıştır. Eminim ki yapılan araştırmalarla birçok isim tespit edilebilir. Ama fiziki değişimler yol yapımı gibi, bazı ada taşları kaybolmuştur. Tespit edebildiğim 5-6 şehit ismi var. Edirnekapı'daki fiziki şartların değişimi, şehitliğin imarı gibi konularla bazı şehit isimleri kaybolmuştur." şeklinde konuştu.

"Bütün şehitlerin isimlerini kendi imkanlarımla tespit etmem mümkün değil." diyen Erdemir, sözlerine şöyle devam etti: "Bunun bizatihi başta devlet ve Genelkurmay tarafından yapılması ve onların bu isimleri çıkartması lazım. Şehitlerin isimleri belli kaynaklarda vardır. Çanakkale Şehitliği'nde isimler vardır ama İstanbul'daki şehitlerimizin isimleriyle ilgili bir çalışmaya rastlamadım. İnşallah bunlar tamamen ortaya çıkar, hemen burnumuzun dibindeki Çanakkale şehitlerimizi hatırlatacak abidelerimizi Edirnekapı'da görebiliriz."

Çanakkale üzerine çalışmaya 2001 yılında başlayan Erdemir'in bu alanda 2009'da Gökkubbe Yayınları'ndan çıkan "Çanakkale Savaşı Siyasi Askeri ve Sosyal Yönleri" ve 2011'de de Çamlıca Yayınları'ndan basılan "Çanakkale Bir Milletin Varoluş Destanı" isimli iki eseri bulunuyor. Erdemir'in son eseri "Çanakkale Savaşı Siyasi Askeri ve Sosyal Yönleri" isimli kitabında şimdiye kadar hiç yayınlanmamış Çanakkale Savaşı fotoğrafları yer alıyor.